BAHALAŞMA NÖVBƏSİNDƏ hansı məhsullardır... – Çörəyin ardınca üzüyuxarı...

Tarix: 12-01-2022, 08:28

Ərzaq inflyasiyası keçən il başlayan yüksəlişini bu il də davam etdirir. Azərbaycan Mərkəzi Bankının məlumatına görə, ərzaq məhsullarının illik inflyasiyası 14,9% təşkil edib. Yanvar-noyabr aylarında ərzaq məhsullarının orta illik inflyasiyası 7,4% təşkil edib.

Bu il ölkədə alınan taxılın qiymətinin artması və çörəyin bahalaşması ilə başlayıb. Bu mövzu son günlərin ən qaynar mövzulardan biridir. Çörək tez və ucuz şəkildə doymağa imkan verən strateji məhsuldur. Ona görə də onun dəyərinin artması xüsusilə kasıb təbəqəni vurur. Amma çoxlarının əsaslı qorxuları var ki, digər eyni dərəcədə vacib ərzaq məhsullarının da (məsələn, yağ, ət, yumurta və s.) bahalaşması davam edəcək.

Mediabiz.az xəbər verir ki, iqtisadçı ekspert Asiman Quliyevin AYNA-ya dediyinə görə, ötən il də taxılın qiymətində artım müşahidə olunub: “Amma bu il bir sıra səbəblərə görə bu, daha tez baş verdi. Çin böyük taxıl ehtiyatı aldı, taxıl ixrac edən ölkələrdə il buğda üçün zəif məhsul ili oldu. Koronavirus pandemiyasından sonra iqtisadi tənəzzül dünyada çörək istehlakının artmasına və müvafiq olaraq taxıla tələbatın artmasına səbəb olub”.

“Ölkəmizdə xaricdən gətirilən taxılın, çörəyin maya dəyəri artıb, amma biz təkcə Rusiyadan taxıl almırıq, həm də öz taxıl ehtiyatımız və Qarabağda xeyli miqdarda taxıl yetişdirmək imkanımız var. Bundan başqa, hökumət un və çörəyin qiymətlərinin sabitləşməsi üçün müəyyən addımlar atıb. Çörəyin bahalaşması ilə bağlı digər ərzaq məhsullarının bahalaşmasına gəlincə, bu, multiplikator effektinə səbəb olmayacaq. Enerji resurslarının qiyməti artsaydı, başqa məsələ olardı, amma yaxın gələcəkdə bu effekt üçün heç bir ilkin şərt yoxdur. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, minimum əmək haqqının artırılması ərzaq və digər malların bahalaşmasına gətirib çıxarır”, - deyə Quliyev bildirib.

Dayanıqlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də AYNA-ya şərhində deyib ki, dünyada baş verən proseslər Azərbaycanda əks olunmaya bilməz: “Bizə ildə ən azı 3 milyon ton taxıl lazımdır. Bizim istehsal etdiyimiz mıhsulun həcmi bundan azdır, əks halda milyon tondan artıq idxal etməzdik. Biz daha çox taxıl əkməliyik, ölkəni taxılla təmin etməliyik. Çin özünə 1,5 illik taxıl ehtiyatı yaradıb və onu taxılın qiymətini qaldırmaqda ittiham edənlər olsa da, öz vətəndaşlarının mənafeyini düşünür. Biz də strateji taxıl ehtiyatını artırmalıyıq”.

Həmsöhbətimizin fikrincə, hər il ərzaq məhsulları, eləcə də yüngül sənaye məhsulları təxminən 10% bahalaşacaq: “İstənilən idxal məhsulu ixracatçı ölkədə baş verən inflyasiya proseslərindən və dünya bazarındakı vəziyyətdən asılı olaraq bahalaşacaq. İlin bu vaxtında idxal etdiyimiz kartofun qiyməti qalxacaq. Bundan əlavə, qışın isti keçməsi ilə əlaqədar bir çox meyvə ağacları vaxtından əvvəl çiçəkləməyə başladığı üçün meyvə qiymətlərində artımla üzləşə bilərik. Meyvə çatışmazlığı qiymətlərin bahalaşmasına səbəb olacaq. Daxili bazar üçün çatmayan meyvələr başqa ölkələrdən gətirilməli olacaq”.

“Biz özümüzü nə südlə, nə də kərə yağı ilə tam təmin edə bilirik və ona görə bu məhsullar da bahalaşmağa davam edəcək. Hətta diri forel belə, getdikcə daha çox Gürcüstandan bizə gətirilir. Ət də bahalaşacaq, çünki taxıl, su müvafiq olaraq bahalaşıb, fermerlərin xərcləri artır. İstehlakçılar tez-tez bahalaşmaya görə qəssabları danlayır, lakin onlar nə iləsə ailələrini dolandırmaq məcburiyyətindədirlər”, - deyə Ağayev vurğulayıb.

Qeyd edib ki, ölkəmizdə inhisarçılıq və rəqabətsizlik bazar münasibətlərini öldürən bəladır: “Azərbaycan tam olaraq bazar iqtisadiyyatına keçməyib. Bahalaşmanın qarşısını almaq üçün dövlət qabaqlayıcı tədbirlər görməlidir. Rəqabətə şərait yaratmaq lazımdır ki, vicdanla işləmək istəyən hər kəs bunu bacarsın. Bundan başqa, əvvəllər dövlət planı var idi, orada hesablanırdı ki, ölkənin bu və ya digər məhsula, hətta kibritlərə qədər, nə qədər ehtiyacı var. Yeri gəlmişkən, biz kibriti də idxal edirik. Ağıllı planlaşdırma lazımdır”.

Bununla belə, ekspert əmindir ki, hər şey o qədər də pis deyil: “Ölkədə tədricən deurbanizasiya prosesi gedir. Torpağa qayıdanların sayı daha çoxdur, bu da daha çox insanın kənd təsərrüfatı məhsullarının becərilməsi ilə məşğul olacağı deməkdir. Bolluq aşağı, lakin dempinq olmayan qiymət yaradacaq”.