Toyuq əti yenidən bahalaşacaq: “Bahalı yem bahalı toyuq deməkdir” - NƏ ETMƏLİ?

 

Ötən ayın sonuna yaxın hökumət bu ilin yanvar ayından əlavə dəyər vergisindən (ƏDV) azad ediləcək yem və yem əlavələrinin siyahısını təsdiq edib. Bu məsələ ilə bağlı şərhlərdə bildirilir ki, heyvandarlıq və quşçuluq təsərrüfatlarının maya dəyərinin 70%-ə qədərini yem, qarışıq yem və yem əlavələri təşkil etdiyi üçün vergi tətillərinin heyvandarlıq və quşçuluq təsərrüfatlarının xərclərinin sabitləşdirilməsi üçün böyük əhəmiyyəti var.

Qərarın özü müvəqqətidir - 2024-cü il yanvarın 1-dək qüvvədə olacaq. Bundan əvvəl bu seriyalı mallar da idxal gömrük rüsumlarından azad edilib.

Yüksək yem qiymətləri istehsalçıları həqiqətən də dalana aparır. Axı, bildiyimiz kimi, ölkəmizdə öz ərzaq bazamız zəif inkişaf edib, Rusiyadan taxıl idxal etmək getdikcə bahalaşır. Lakin ixrac rüsumlarının artması səbəbindən qiymətlər daha da artmağa davam edəcək. Sonuncu dəfə iyunun 22-dən Rusiya Federasiyasından buğdanın ixrac rüsumu bir ton üçün 131,6 dollardan 142 dollara qaldırılıb.  Quş Əti, Yumurta İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Mürvət Həsənli AYNA-ya deyib ki, xaricdən gətirilən yem inqrediyentlərinin bahalaşması yerli məhsulların maya dəyərini artırır: “Onların rəqabət qabiliyyətini aşağı salır və buna görə də ƏDV moratoriumunun tətbiqi sahəyə yaxşı kömək olacaq”.

Bundan əvvəl o, yemin bahalaşması ilə yerli quşçuların məhsulun maya dəyərinin artması ilə üzləşdiklərini bildirmişdi. Buna görə də yerli quşçuluq məhsulları idxal edilənə rəqabət qabiliyyəti baxımından uduzmağa başladı.

Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, hazırda Assosiasiya bir sıra istiqamətlərdə işləyir: “Bu biznesin problemləri tədricən öz həllini tapır. Məsələn, biz sahibkarların pərakəndə satış şəbəkələrində yaşadıqları çətinlikləri aradan qaldıra bildik. Problemlərdən biri o idi ki, sahibkar satılan malın pulunu vaxtında ala bilmirdi. Lakin biz müvafiq qurumlarla birlikdə bu problemi qismən aradan qaldıra bildik”.

Hazırda sahibkarlar toyuq ətinin satıldığı yerlərdə saxlanması ilə bağlı texniki tələblərə əməl edilməməsi ilə mübarizə aparır - artıq müəyyən irəliləyişlər var, lakin hələ bu sahədə görüləsi işlər çoxdur. Nəhayət, onlar “kənd cücəsi” brendi ilə tanınan Belarus toyuqlarının idxalı ilə məşğul ola biliblər.

Tətbiq edilmiş vergi güzəştlərinə baxmayaraq, ciddi problemlərdən biri hələ də həllini tapmamış qalır - soya xammalının idxalı ƏDV-dən azad edilmir. Quşçular bu məsələni belə qoymaq fikrində deyillər.

Həsənlinin sözlərinə görə, təkliflər ixtisaslaşmış strukturlara göndərilib, lakin hələlik nəticəsiz qalıb: “Lakin dünya ərzaq bazarında baş verən proseslər artıq şərh tələb etmir. Yem bahalaşır və bu, son məhsullarımızın qiymətinə təsir edir. Sadə dillə desək, bahalı yem sonda toyuğun maya dəyərinin artması deməkdir. Və əgər məhsul bahalaşarsa, ona tələbat azalır ki, bu da son nəticədə istehsalın azalmasına və itkilərə səbəb olur. Ona görə də soya xammalının idxalını dolayı vergidən azad etmək çox vacibdir”.

Lakin Azərbaycanda quşçular pandemiyaya qədər yem qiymətlərinin bahalaşmasından da əziyyət çəkirdi. Hətta o zaman yerli quşçuluq təsərrüfatları yüksək qiymətdən danışırdılar və bildirilirdi ki, baş verən bahalıq xaricdən gətirilən yem inqrediyentləri ilə bağlıdır. Böyük broyler təsərrüfatlarının öz köklü yem istehsalı olmasına baxmayaraq, inqrediyentlər xaricidir. İqtisadi məsləhətçi Boris Belenki deyir ki, bu səbəbdən istehsalda istifadə olunan taxıl və digər komponentlərin qiymətinin artması istehsalçıların da xərclərinin artmasına səbəb olur.