Tikinti materialları bazarında rekord bahalaşma – İxracatçılar külli miqdarda vəsait qazanır

Tarix: 30-08-2021, 08:43

Bu il Azərbaycan ixracatçıları xarici bazarlarda tikinti materiallarının satışından qazanclarını xeyli artırıblar. Məlum oldu ki, səbəb həm yerli, həm də ixrac bazarlarını əhatə edən bahalaşmadır.

Azərbaycanda tikinti materiallarının qiymətləri ümumi tendensiyanı nəzərə alaraq bahalaşır. Bəzi mallar üçün qiymət o qədər də ciddi şəkildə artmadı, digərləri isə yüz faiz bahalaşdı. Əsasən idxal mənşəli metal və ağacdan tikinti materialları qiymət artımına görə liderdir. Hələ ki, qiymətlərin orta artımı qorxulu görünməsə də, alıcılar artıq yeni tendensiyanı hiss etməyə başlayıblar.

Mövcud qiymət artımları iqtisadiyyatın pandemiya səbəbiylə bir şok yaşadığı zaman, bir çox mala olan tələbatın (nadir istisnalar istisna olmaqla) azalması, satıcıları hətta qiymətləri aşağı salmağa məcbur etməsi ilə müşaiyət edilən xüsusilə keçən ilki "durğunluq" fonunda daha qabarıq görünür. Lakin bu ilin cəmi 7 ayında karantin rejiminin yumşaldılması nəticəsində Azərbaycanda tikinti materialları istehsalının artımı ötən ilin göstəricilərini demək olar ki, 47% üstələyib. Eyni zamanda, yığılma beton konstruksiyaların istehsalı ən çox, təxminən iki dəfə, sementdən, işlənmiş mərmərdən, travertendən, alabasterdən və onlardan hazırlanan tikinti blokları və kərpic istehsalı 72% artıb. Bütün digər mövqelər üçün də artım ikirəqəmli göstərilir.

Həcmlərin və qiymətlərin artması fonunda mənfəət də artır. Bu ilin cəmi yeddi ayında Azərbaycan 19,331 milyon dollara duz, kükürd, torpaq və daş, suvaq materialları, əhəng və sement ixrac edib ki, bu da bir il əvvəlki ilə nisbətən 4,869 milyon dollar (33,7%) çoxdur.

Daşınmaz əmlak bazarı analitiki Rəşad Əliyevin AYNA-ya dediyinə görə, əsas tikinti materiallarının qiymət artımı bütün dünyada baş verir və bu, keçən ilki böhrandan sonra çox sürətli bir iqtisadi canlanma, habelə xam məhsulun dünya qiymətlərinin artması ilə əlaqədardır: “Bundan əlavə, yaz və yay aylarında tikinti işlərinin intensivləşməsi səbəbindən mövsümi qiymət artımı var. İstehsalçıların ümumi xərcləri də artdı. Azərbaycanda ilin əvvəlindən etibarən müşahidə olunan yanacaq qiymətlərinin davamlı artımının tikinti materiallarının daşınması xərclərinin artması ilə əlaqəli olmasını da nəzərə almaq lazımdır”.

Ekspertin fikrincə, qiymət artımının müəyyən edilmiş səviyyəsi yerli bazarda idxal olunan və yerli istehsal tikinti məhsullarının müəyyən kateqoriyalarının real qiymət artımına həmişə uyğun gəlmir. Və bütün bunlar birlikdə təbii olaraq idxal-ixrac əməliyyatları seqmentində pul dövriyyəsinin artmasına kömək edir.

Oxşar mənzərə digər postsovet ölkələrində də müşahidə olunur. Məsələn, ilin birinci yarısında Belarus tikinti materiallarının ixracı demək olar ki, 20% artdı, Rusiya metalının və kəsilmiş taxta məhsullarının ixracı, o cümlədən avqustun əvvəlində qüvvəyə minmiş metallara müvəqqəti ixrac rüsumu səbəbindən bahalaşır.

Ekspertlər hesab edirlər ki, istehsalın sabitləşməsi bazarda qeyri-bərabərliyi düzəldə bilər və qiymətlər sabitləşəcək. Ancaq təkcə ölkəmizdə artan istehsal yolu ilə "təxirə salınmış tələb sindromu"nu aradan qaldırmaqla, vəziyyəti düzəltmək mümkün deyil. Mütəxəssislərin fikrincə, əsas tikinti materialları qruplarının qiymət artımı, əsas səbəbi xammal çatışmazlığı və dünyada logistika xərclərinin artması olan bir sıra amillərdən qaynaqlanır.